Een toelaatbaar (beeld)citaat

B9 11635. Rechtbank Arnhem, sector kanton, 10 eptember 2012, Fotograaf D. tegen Stichting Omroep Gelderland (met dank aan Sjors Pranger, Hekkelman Advocaten).

Auteursrecht. Citaatrecht. Eiser, een professioneel fotograaf, stelt dat Omroep Gelderland inbreuk heeft gemaakt op zijn auteursrechten door in een nieuwsuitzending foto’s van zijn hand te tonen. In de nieuwsuitzending werd verslag gedaan van een tentoonstelling van zeven foto’s van eiser in de hal van het Gelre Ziekenhuis in Zutphen. De foto’s zijn portretten van kinderen die leiden aan het Foetaal Alcohol Syndroom. Omroep Gelderland heeft de na uitzending ontvangen factuur onbetaald gelaten en eiser vordert i.c. betaling van €2.980,95, 300% van het gebruikelijke honorarium.

De kantonrechter wijst de vorderingen af. Het tonen van de foto’s in de uitzending levert een toelaatbaar citaat op. De foto’s dienen niet zozeer als verfraaiing, maar veelal als een verduidelijking en onderbouwing van het nieuwsitem.  De foto’s zijn niet langer gebruikt dan nodig was en was het citaat proportioneel. Dat afbreuk is gedaan aan de exploitatiebelangen van D. is niet vast komen te staan. 

4.4.(…). Het gaat in deze om een nieuwsitem. Het beeld diende ter ondersteuning van het besproken onderwerp FAS. Dit blijkt uit de toelichting tijdens bet nieuwsitem, waaruit volgt dat de foto's getoond worden om de uiterlijke kenmerken van kinderen met FAS te illustreren. De foto's hebben derhalve een duidelijke functie bij de bespreking van het onderwerp. Zoals D.  zelf aangeeft geven de foto's een goed beeld van de uiterlijke kenmerken van FAS kinderen. Het effect van de aandoening wordt door de foto's een stuk duidelijker gemaakt. Aangezien het nieuwsitem onder andere gaat over de uiterlijke kenmerken van kinderen met FAS dienen de foto's in casu niet zozeer als verfraaiing, maar veeleer als een verduidelijking en onderbouwing van het nieuwsitem. Dat sprake is van hergebruik van de foto's als versiering of verfraaiing is, bij gebrek aan onderbouwing door D. niet komen vast te staan.

D. heeft onvoldoende duidelijk gemaakt waarom de foto's, waaraan ongetwijfeld een evidente artistieke waarde toekomt, eerder als verfraaiing van het nieuwsitem zouden moeten worden aangemerkt. Het meisje met FAS dat in de uitzending te zien was, was minder geschikt om de uiterlijke kenmerken te tonen nu die bij haar minder duidelijk te zien waren dan op de foto's van De Witte (zeker in onderling verband met elkaar gezien).

4.5. De volgende vraag is of het citaat proportioneel is. De totale duur van het nieuwsitem is 3 minuten en 40 seconden. Daarvan worden gedurende 29 seconden, derhalve 13% van de tijd, de foto's getoond. Niet alle foto's worden gedurende die 29 seconden getoond. Gedurende 14 seconden wordt een overzichtsbeeld van vijf foto's getoond en wordt ingezoomd op vier van die vijf foto's. Gedurende 15 seconden zijn, tijdens het gesprek met de arts, twee foto's op de achtergrond minder goed zichtbaar in beeld gebracht. Naar bet oordeel van de kantonrechter hheft Omroep Gelderland de foto's niet Ianger gebruikt dan nodig was voor bet onderwerp en was bet citaat proportioneel.

4.6. Met zijn stelling dat toewijzing van het beroep van Omroep Gelderland op artikel 15a Aw ertoe zou Ieiden dat een ieder op grote schaal gebruik zou kunnen maken van auteursrechtelijk beschermd werk, gaat De Witte voorbij aan bet hiervoor gehanteerde toetsingskader van functionaliteit en proportionaliteit. D. stelt voorts dat de marktwaarde van de foto's daalt door de uitzending, want hoe bekender de foto, hoe kleiner de nieuwswaarde en hoe kleiner de kans dat D. de foto kwijt kan. Het is de kantonrechter niet duidelijk hoe hij deze stelling moet begrijpen in het Iicht van de stelling van D. dat de foto's ook elders bij een tentoonstelling hebben gehangen en in een huis aan huisblad aandacht is gevraagd voor FAS met verwijzing naar de foto's van D., die bovendien openbaar in de hal van het Gelre Ziekenhuis hangen en derhalve voor iedereen te zien zijn. Dat door het tonen van de foto's in de uitzending van Omroep Gelder land afbreuk is gedaan aan de exploitatiebelangen van D is daarmee niet vast komen te staan.

Lees het vonnis hier.