Dé IE- nieuwjaarsdagtraditie: Kunst, omdat het mag. Dankzij artikel 37 Auteurswet valt er ook dit jaar op 1 januari weer een enorme hoeveelheid werken in het publieke domein. Een enorme bibliotheek, een enorm museum, een paar meter bouwtekeningen, uren aan speeches en een enorm archief van andere werken, worden in een keer volledig rechtenvrij.
De 70-jaarsgrens is in het vijfde oorlogsjaar aangekomen. Werk van kunstenaars en andere makers van auteursrechtelijk beschermde werken die in 1944 zijn overleden, is in Nederland en andere '70-jaren landen' sinds vandaag niet langer auteursrechtelijk beschermd.
Volgend jaar, op 1 januari 2016, valt zowel Mein Kampf van de moordenaar Adolf Hitler in het publieke domein als Het Dagboek van Anne Frank, die door zijn toedoen niet ouder werd dan 15 jaar. De discussies over deze auteursrechten zijn echter al geopend. Overwogen wordt om het auteursrecht op Mein Kampf (overgegaan naar de Duitse deelstaat Beieren) niet te laten vervallen, zodat het op die grond verboden kan blijven. Het auteursrecht van Anne Frank zal onherroepelijk vervallen, maar over het precieze moment blijkt nog veel discussie mogelijk. Het is een wrang gegeven dat de beschermingstermijn van het auteursrecht voor miljoenen oorlogsslachtoffers is neergeschreven door een moordenaarshand. Misschien zou een vaste termijn van 150 jaar na de geboorte van de maker een rechtvaardiger beschermingsduur zijn.
Iets heel anders: na een wonderbaarlijke wederopstanding uit het publieke domein in 1996 valt het werk van Piet Mondriaan (Amersfoort, 7 maart 1872 – New York, 1 februari 1944) nu toch weer terug in datzelfde publieke domein. Bij het oprekken van de beschermingsduur van 50 naar 70 jaar, kregen de erven het toentertijd al vervallen auteursrecht weer terug. Tweede Kamerlid Roethof (D66), formuleerde het in 1995 als volgt: 
“Een ander gek geval doet zich voor met het werk van Mondriaan. Hij overleed in februari 1944 in New York. Op 1 januari 1995 was zijn werk dus vrij van rechten. Wat blijkt? Zijn artistieke Leitmotiv staan sinds kort op pakjes sigaretten en op Swatch-horloges afgebeeld. Het kan zijn dat er sprake is van sponsoring van de Mondriaan-tentoonstelling hier in het Gemeentemuseum, die niet zo goed schijnt te lopen. Het kan echter ook zijn dat hier gebruik wordt gemaakt van vrijgevallen rechten op de kunstwerken van Mondriaan. Als het laatste het geval is, moeten de firma's Philip Morris en Swatch op 1 juli 1995 met hun actie ophouden, althans als deze wet op tijd in het Staatsblad verschijnt. Zij konden met het uitbaten van die rechten immers niet zijn begonnen vóór 24 november 1993, omdat de rechten pas op 1 januari 1995 vrijgekomen zijn. Het is dus buitengewoon ingewikkeld.”
Na de wetswijziging verdween de in die tijd alomtegenwoordige Mondriaan inderdaad weer van de keukenschorten, horloges, mokken en dienbladen. Een nieuwe Mondriaan-hausse is dus niet ondenkbaar. (nieuwsbericht: het Gemeentemuseum Den Haag kan/wil nu eindelijk de biografie publiceren, zie hier en hier).
Andere nieuwe grootheden in het publieke domein worden hieronder kort genoemd. Een hele kleine selectie uit de honderdduizenden makers die in 1944 de Aardse jurisdictie verlieten.
Edvard Munch (Løten, 12 december 1863 – Ekely, 23 januari 1944). Noors kunstschilder, wereldberoemd door ‘De Schreeuw’, een werk, of eigenlijk werken omdat er meerdere versies van zijn, dat nu al zeer veelvuldig (zonder toestemming) wordt gebruikt voor merchandise, parodieën en persiflages. Dat zal denkelijk alleen maar meer worden. Tevens waarschijnlijk het meest gestolen werk ter wereld.
Antoine Marie Jean-Baptiste Roger de Saint-Exupéry (Saint-Maurice-de-Rémens, 29 juni 1900 - bij Marseille, 31 juli 1944). Franse schrijver en tekenaar, wereldberoemd geworden door De Kleine Prins (“Ik probeer hem hier te beschrijven om hem niet te vergeten. Het is naar om een vriend te vergeten. Niet iedereen heeft een vriend gehad.”). De Saint-Exupéry stortte in 1944 neer en is nooit teruggevonden. Misschien is zijn auteursrecht dus nog helemaal niet verlopen. 
Glenn Miller (Clarinda (Iowa), 1 maart 1904 – Noordzee, 15 december 1944). Glenn Miller werd bekend als componist, arrangeur en muzikaal leider van een Big Band die optrad voor Amerikaanse soldaten in Europa. Zijn meest bekende composities zijn Moonlight Serenade, Chattanooga Choo Choo en In the Mood. Ook Miller stortte in 1944 neer. Ook zijn lichaam en het wrak van zijn vliegtuig zijn nooit gevonden. 
Wassily Kandinsky (Moskou, 16 december1866 – Neuilly-sur-Seine, 13 december 1944). Onbekende Russische jurist, maar werledberoemde Russische schilder en kunsttheoreticus. “The creator of the first modern abstract paintings.”
Marinus Adrianus Koekkoek (Amsterdam, 29 januari 1873 – Amsterdam, 30 mei 1944). Ook wel aangeduid als of M.A. Koekkoek II. Nederlandse (landschaps)schilder en tekenaar. Telg uit een omvangrijke schildersfamilie. Niet in de laatste plaats bekend door de diverse schoolplaten die hij schilderde (afbeelding links boven). "Hij werd er lange tijd van verdacht propaganda-affiches te hebben ontworpen voor de Nationale Jeugdstorm, een door de fascistische Hitlerjugend geïnspireerde jongerenorganisatie. Ook zou hij antisemitische illustraties voor Het Nieuwe Volk hebben getekend. Naar nu blijkt was er sprake van een naamsverwarring."
Lode Zielens (Antwerpen, 13 juni 1901 – Antwerpen 28 november 1944). “Romanschrijver. Verwierf 1932 de Staatsprijs met Moeder, waarom leven wij? Schilder van het Antwerpse volksleven in al zijn ellende, met hoop op hervorming. (…) Hij werd gedood door een V-bom.”
„Mijn vader baatte destijds een gasterije uit te Antwerpen: ‘Het rood Konijn’. Binnen haar zweetende muren kwamen meestal overspelige dames en heeren hun schamele liefde verbergen. Als vereenzaamd kind, geheel aangewezen op de hulp van dienstboden, was me nochthans dit groote, droeve huis lief om de vele duistere gangen en trappen, om de vele, zij het dan duffe kamers, waarin ik dartelen en joelen kon naar welbehagen als de meisjes ze schoonmaakten. De meiden vertroetelden mij, deels uit medelijden om mijn verlatenheid, deels uit lust. Vooral met één ging ik zeer vertrouwelijk om en ook zij onderscheidde zich van al de anderen door haar bijzondere liefkoozingen. Zij deed mij nooit pijn, zooals de anderen in hun wildheid vaak deden, maar was steeds van een zachtheid, welke mij zeer voor haar innam. Die eene was Anna.“ Het duistere bloed. Elsevier, Amsterdam 1930.
Hendrik Colijn (22 juni 1869, Burgerveen - 18 september 1944 Ilmenau). Nederlands staatsman en minister-president in 5 kabinetten. Nu vooral nog bekend door zijn vooroorlogse aansporing om rustig te gaan slapen: "Ik verzoek den luisteraars dan ook om wanneer ze straks hunne legersteden opzoeken, even rustig te gaan slapen als ze dat ook andere nachten doen. Er is voorshands nog geen enkele reden om werkelijk ongerust te zijn."
Emmy Belinfante-Belinfante (Amsterdam, 23 maart 1875, Theresienstadt, 25 september 1944 te Theresienstadt. Nederlandse schrijfster van jeugdliteratuur. “Ze kon haar aandacht niet bepalen bij de verorberde oeufs en laits en keek telkens tersluiks naar zijn gebogen hoofd. Eindelijk kon ze het niet langer uithouden en haar vulpen neerleggend, sprong ze van de hooge kruk en liep naar de andere schrijftafel.Haar arm om den hals van haar vader leggend, zei ze zacht: ,,Kom, Vatti, niet zoo piekeren, er zullen wel weer betere tijden komen." (Uit: Contrasten, 1931)
Aristide Joseph Bonaventure Maillol (Banyuls-sur-Mer, 8 december 1861-27 september 1944). Frans beeldhouwer (en schilder, medailleur, tekenaar, houtsnijder, lithograaf, tapijtontwerper en etser). “Maillol geldt als een wegbereider voor het werk van andere belangrijke kunstenaars als Jean Arp, Constantin Brâncuși en Henry Moore.” In de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum staat van Maillol het beeld L'Air (1939). 
Edwin Landseer Lutyens (Londen, 29 maart 1869 - 1 januari 1944), Engels. “Eén van drie vooraanstaande architecten die door de Imperial War Graves Commission belast werden met de bouw van verschillende gedenktekens en oorlogsmonumenten in binnen- en buitenland. De meest bekende daarvan is de Cenotaph, in Whitehall, Londen.”
Giovanni Maria Mataloni (24 juli 1869-21 september 1944). Frans schilder en illustrateur. Genoot vooral bekendheid als ontwerper van reclame-affiches.
Romain Rolland (Clamecy, 29 januari 1866 – Vézelay, 30 december 1944) Frans schrijver, won de Nobelprijs voor de Literatuur in 1915. Zjn bekendste werk is Jean-Christophe, een roman in 10 delen. “Het uitbreken van de oorlog vond hij vreselijk, niet alleen vanuit pacifistisch oogpunt.” (Wikipedia).
e.o.plauen (18 maart 1903 – 5 april 1944). Duits tekenaar en cartoonist. “Under the name of e. o. plauen, Erich Ohser created one of the most popular German comic strips with his Vater und Sohn (afbeelding onderaan), which still remains an unforgettable classic for young and old.”
Harold Bell Wright (4 mei, 1872 – 24 mei, 1944). Amerikaans schrijver. “Wright was the first person to become a millionaire by writing novels, and some say he was the first author to write a novel that reached a million sales.” Een van zijn bekendste boeken is The Shepherd of the Hills, later verfilmd met John Wayne: “All day a fine rain had fallen steadily, and the mists hung heavy over the valley. The lower hills were wrapped as in a winding sheet; dank and cold. The trees were dripping with moisture. The stranger looked tired and wet.”
Paul Poiret (Parijs, 20 april 1879 - 28 april 1944). Frans modeontwerper. “Hij liet zich voor jurkjes inspireren door de kimono, en introduceerde variaties op de tulband als hoofdbedekking.” Eerste modeontwerper met een eigen parfumlijn. 
Johannes Petrus Judocus Wierts (Gennep, 9 april 1866 – Den Haag, 19 februari 1944). Nederlandse componist van kinderliedjes, bekend van 'Onder moeders paraplu' (tekst Anna Sutorius en 'Hakke, hakke bom! Jantje ligt weer om' (tekst: J.M. Reijnders).
Reginald John "Rex" Whistler (24 juni 1905 – 18 juli 1944). Brits schilder en illustrator. Whistler verwierf bekendheid als portretteur en reclame-tekenaar. “Upon leaving the Slade he burst into a dazzling career as a professional artist. His work encompassed all areas of art and design.” Whistler stierf in juli 1944 bij de invasie in Normandië.
