Het provinciaal gerechtshof van Noord-Holland

B9 10823. “Het provinciaal gerechtshof van Noord-Holland heeft uitgemaakt dat de Max Havelaar behoort aan den heer de Ruyter en den heer Van Lennep. Ik verklaar op myn eer, 't handschrift van dat boek niet aan den heer Van Lennep te hebben verkocht.

Ik heb weinig acht gegeven op den loop van dat proces. De slag was geslagen vóór pleidooi en vonnis: de Havelaarszaak was gesmoord. Het juiste tydstip om 'n beroep op 't Volk te doen, was voorby. Men had in ruimte den tyd gehad om rondtevertellen dat die Havelaar zoo'n byzonder slecht mensch was. En daarin had men gelyk. In 't vertellen, meen ik. Dit toch was 't eenige wapen dat men gebruiken kon, en 't spreekt vanzelf dat men 't opnam.

Maar toch vind ik 't verdrietig, dat de firma De Ruyter & Van Lennep nu 't geld ontvangt dat er verdiend wordt - gewonnen, meen ik - op dat boek, al werd dan ook dat geld gewonnen tegen myn zin. Want ik had daarvan 'n paar jaren kunnen leven met vrouw en kinderen. Ik had Ideen kunnen schryven in dien tyd, en ik ware thuis geweest op den verjaardag van m'n kleine Nonnie."

Multatuli, Idee 287