B9 9936. Rechtbank Amsterdam, 13 juli 2011, HA ZA 0-1921, Pieter Lakeman tegen Uitgeverij Prometheus (met dank aan Otto Volgenant, Kennedy Van der Laan).
Onrechtmatige publicatie. Eiser Lakeman maakt bezwaar tegen de voortgezette publicatie van het boek ‘De dossiers Lakeman. Een officieuze biografie.’, geschreven door zijn voormalig medewerkster Marja Bontekoe en uitgegeven door gedaagde Prometheus. In een kort geding procedure bepaalde de voorzieningenrechter eerder al dat Bontekoe haar uitlating dat Lakeman een bedrieger zou zijn diende te rectificeren en haar berekeningen m.b.t. tot het aantal door Lakeman gewonnen en verloren zaken diende te herzien. Het bezwaar richt zich in het onderhavige geschil tegen uitgeverij Prometheus die het boek ongewijzigd ‘in de handel heeft gelaten’ en alleen een inlegvel heeft toegevoegd.
De vorderingen worden toegewezen. Hoewel Prometheus als uitgeverij niet op één lijn gesteld kan worden met een uitgeverij van dagbladen of tijdschriften, is Prometheus gezien de omstandigheden tocht onvoldoende kritisch en zorgvuldig geweest, heeft daardoor onrechtmatig gehandeld en is mede aansprakelijk is voor de onrechtmatige uitlating in het boek. Naast een immateriële schadevergoeding van € 2.500,- dient Prometheus er voor te zorgen dat het boek uitsluitend verkrijgbaar zal zijn indien het boek voorzien is van een inlegvel met nieuwe door de rechtbank vastgestelde rectificatie.
4.9. (…) De betreffende uitlating in het boek vindt geen steun in en wordt niet gerechtvaardigd door het destijds beschikbare feitenmateriaal. Tegen die achtergrond bezien wordt geoordeeld dat met deze voor Lakeman negatieve uitlating zijn geloofwaardigheid, integriteit en reputatie, en daarmee zijn eer en goede naam op onrechtmatige wijze aangetast wordt.
4.11. Voorop gesteld wordt dat Prometheus niet op één lijn gesteld kan worden met een uitgeverij van dagbladen of tijdschriften. In dat geval worden publicaties geschreven door journalisten en redacteuren die werkzaam zijn bij of verbonden zijn aan een redactie die onderdeel is van (de organisatie van) de uitgever. Onder die omstandigheden hebben de uitingen van die redacteuren en journalisten in dagbladen of tijdschriften naar algemene verkeersopvatting dan ook als uitingen van de uitgeverij zelf te gelden en onrechtmatigheid van die uitingen is daarom aan de uitgeverij toe te rekenen. De verhouding tussen Bontekoe als schrijfster van het boek en Prometheus als uitgever van het boek is daar niet zonder meer mee vergelijkbaar. Dat neemt echter niet weg dat het boek door Prometheus als uitgever wordt geopenbaard en op de markt gebracht en dat zij zorg draagt voor de verspreiding daarvan. Prometheus heeft blijkens haar eigen stellingen voorafgaand aan publicatie dan ook aan Bontekoe gevraagd of haar uitlatingen gestaafd werden door onderliggend materiaal en heeft samen met Bontekoe het boek pagina voor pagina doorgelopen en gecontroleerd op onjuistheden. Dat heeft er niet aan in de weg gestaan dat Prometheus is overgegaan tot het verspreiden van een boek dat een wezenlijke, feitelijke onjuistheid bevat waarop een Ebelangrijke voor Lakeman negatieve conclusie van het boek is gebaseerd. Prometheus is dan ook onvoldoende kritisch en zorgvuldig geweest. Daarom wordt geoordeeld dat Prometheus onrechtmatig heeft gehandeld met de publicatie van het boek en mede aansprakelijk is voor de onrechtmatige uitlating van Bontekoe in het boek. De onder 3.1. sub I gevorderde verklaring voor recht is toewijsbaar als hierna te melden.
4.14. Omdat tegenover die betwisting van Lakeman door Prometheus niets naders is gesteld omtrent de verspreiding van de inlegvellen en dus niet is komen vast te staan dat de verspreiding van de inlegvellen via het Centraal Boekhuis er toe heeft geleid dat die inlegvellen daadwerkelijk in de voorraad boeken zijn opgenomen, kan niet worden geconcludeerd dat verdere verkoop van het boek geen bezwaren oplevert omdat het boek inmiddels van een afdoende rectificatie is voorzien. Veroordeling tot het uit de handel , nemen van het boek, zoals door Lakeman onder 3.1 sub IV en V gevorderd, is niet proportioneel omdat een dergelijke veroordeling het gehele boek treft en de betreffende uitlating ook door middel van een minder ver gaande maatregel gerectificeerd kan worden. Prometheus zal worden veroordeeld, op verbeurte van een dwangsom, er zorg voor te dragen dat het boek uitsluitend verkrijgbaar zal zijn indien het boek voorzien is van een inlegvel met de tekst als hierna te melden. Prometheus heeft daarmee de mogelijkheid zelf af te wegen of zij het boek voorzien van het inlegvel in de handel wil houden of dat zij, nu zij voor de voldoening aan die veroordeling ook afhankelijk zal zijn van de medewerking van derden, ter vermijding van het risico op het verbeuren van dwangsommen het boek uit de handel neemt.
5.2. veroordeelt Prometheus ervoor zorg te dragen dat het boek "De dossiers Lakeman. Een officieuze biografie" binnen twee weken na betekening van dit vonnis uitsluitend nog verkrijgbaar is indien dat boek voorzien is van een inlegvel met de volgende tekst:
"In dit boek is op pagina 226 en 231 naar voren gebracht dat de werkzaamheden van Lakeman weinig succesvol zijn geweest voor zijn klanten, omdat Lakeman voor wat betreft de civiele zaken nog geen 10% heeft gewonnen. De rechtbank te Amsterdam heeft de uitlating in dit boek dat Lakeman minder dan 10% van zijn civiele zaken voor klanten heeft gewonnen onrechtmatig geoordeeld omdat die uitlating voor onjuist moet worden gehouden en geen steun vindt in beschikbare feiten."
op verbeurte van een dwangsom van € 100,= voor ieder exemplaar van het boek waarmee daarnaa in strijd met deze veroordeling wordt gehandeld met een maximum van € 25. 000,-
Lees het vonnis hier.
