Theo-Willem van Leeuwen (Abcor): "(...) In 1994 lanceert Disney The Lion King. Om aanhakend gebruik te voorkomen, registreert het bedrijf de titel en het logo van de film als merk. Ook titels van liedjes uit de film, zoals Hakuna matata, worden als merk vastgelegd (voor T-shirts in Amerika). Met de relaunch van de film komend jaar, wordt Disney opeens geconfronteerd met een online rel die viraal gaat. (Dit artikel is tevens gepubliceerd in de PlusWerk Bijlage van de kranten van de Holland Media Combinatie).
De petitiewebsite <change.com> eist dat Disney vrijwillig haar merkregistratie uit 1994 doorhaalt (inmiddels meer dan 180.000 keer getekend). Het merk betekent in Swahilisch ‘geen probleem’. Met de merkregistratie zou Disney zich zomaar een stuk Afrikaans cultureel erfgoed toe-eigenen. De initiatiefnemer ziet dit als belediging en disrespect voor de Afrikaanse bevolking. Disney kan het online verzoek naast zich neerleggen en de petitie heeft ook geen invloed op de geldigheid van de merkregistratie in Amerika. Echter voor het imago van Disney is de online rel rampzalig.
Merkenrechtelijk heeft Disney niets fout gedaan. Disney wil met de merkregistratie de verkoop van kleding door derden in Amerika onder dit merk tegengaan. Er wordt geen claim gelegd op de uitdrukking zelf. Zeker niet in Afrika want daar heeft Disney het merk niet geregistreerd. Iedereen in Afrika kan de uitdrukking dus gewoon blijven gebruiken in het dagelijks taalgebruik, s ook als merk zolang dit nog niet is geclaimd door iemand in dat land. Die nuance ontbreekt echter geheel in de online discussie.
Daar wordt alleen gerept over het ‘oneerlijk’ toe-eigenen van een stuk Afrikaans cultureel erfgoed door Disney. Opvallend is dat de woede alleen is gericht op Disney. Wereldwijd is de uitdrukking Hakuna Matata namelijk al meer dan 61 keer geregistreerd door andere bedrijven. Dat kan omdat in vrijwel alle landen het principe geldt: wie het eerst komt (een merk vastlegt), die het eerst maalt (krijgt de rechten). Problemen ontstaan pas als meerdere bedrijven in hetzelfde land een merkenclaim vragen voor hetzelfde merk. Logisch dus dat na de lancering van de film in 1994 diverse mensen en bedrijven wereldwijd de uitdrukking als merk vastlegden in de hoop zo een graantje mee te kunnen pikken van het succes van The Lion King. Logisch dat Disney zich voor de lancering hiertegen wenste te bewapen. Wees echter als bedrijf bewust van de gevoeligheden bij het claimen van merkrechten op afbeeldingen en uitdrukkingen die tot het cultureel erfgoed behoren of die in strijd zijn met de openbare orde/ goede zeden (zoals ALLAH, JEZUS en de Nachtwacht etc.). Soms is het gewoon beter om te kiezen voor een alternatief."
Lees het volledige artikel hier
