B9 11155. Kamerstukken Tweede Kamer. Verslag van een schriftelijk overleg vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Beantwoording Kamervragen over de agenda van de OJCS-Raad op 10 en 11 mei 2012.
Staatssecretaris Zijlstra: De leden van de GroenLinks-fractie hebben vragen gesteld over de Europese ontwerp richtlijn voor verweesde werken, onder meer in relatie tot de Nederlandse erfgoedinstellingen en Europeana.
Het kabinet beoordeelt het voornemen om te komen tot een Europese regeling voor verweesde werken positief, aldus de staatssecretaris. Bij massadigitalisering is een regeling voor verweesde werken echter op zich niet voldoende omdat voor het vaststellen van de status van verweesd werk uitgegaan moet worden van een zorgvuldige zoektocht per werk.
Om die reden is gekeken of de richtlijn voldoende ruimte laat voor collectieve oplossingen. Bij de voorbereiding van de onderhandelingen in Brussel zijn zowel erfgoedinstellingen als vertegenwoordigers van auteursrechthebbenden betrokken geweest. Uiteraard staat de regering open voor inbreng van alle belanghebbende partijen. Wat betreft de auteursrechtelijke complicaties en de problematiek rondom verweesde werken, hebben de leden van de GroenLinks-fractie vragen gesteld over de collectieve licentieovereenkomsten.
De staatssecretaris geeft aan dat ten aanzien van de mogelijkheid van verruimde collectieve licenties vorig jaar een Memorandum of Understanding voor ‘out-of-commerce’ werken tot stand is gekomen. Thans wordt de MoU handen en voeten gegeven in de praktijk. In Nederland bestaan al enige ervaringen met verruimde collectieve licenties. Deze overeenkomsten zullen binnen een afzienbare termijn worden geëvalueerd. Aan de hand van die evaluatie zal nader worden bezien of en zo ja, welke vervolgstappen noodzakelijk zijn. Niet uitgesloten wordt daarbij dat het nodig is om wettelijke maatregelen te nemen. Gelet op het grensoverschrijdende karakter van de online beschikbaarstelling is het daarbij nodig dat ook de Uniewetgever betrokken wordt.
In reactie op het verzoek van de leden van GroenLinks om in de raadsconclusies te laten opnemen dat digitale erfgoed machineleesbaar moeten zijn en hergebruik gratis [GL: Gedigitaliseerde culturele werken waarop geen auteursrecht meer rust horen in het publieke domein. Zeker als deze werken door publiek gefinancierde instellingen beheerd worden en met publieke middelen gedigitaliseerd zijn – B9] , als het om publiek gefinancierde collecties gaat, herhaalt de staatssecretaris dat het kabinet hergebruik van digitaal erfgoed zeker wil bevorderen. Hergebruik hoeft niet perse gratis te zijn. Wanneer commerciële bedrijven met erfgoeddata verdienen, is er geen enkele reden om hen niet te laten meebetalen aan de kosten van digitalisering. In de raadsconclusies is opgenomen dat metadata en digitale werken uit de erfgoedcollecties zo veel mogelijk “machineleesbaar” online komen.
De staatssecretaris vindt hergebruik van digitaal erfgoed een zaak van nationaal beleid en van vrijwillige samenwerking rondom Europeana. Dwingende Europese wetgeving acht hij niet proportioneel. Ten eerste is er geen serieuze interne Europese markt voor commerciële exploitatie van digitaal erfgoed. Ten tweede zijn er veel uitdagingen te overwinnen – technische, organisatorische en auteursrechtelijke. Ten derde krijgen musea, archieven en bibliotheken door deze Europese richtlijn te maken met administratieve en juridische rompslomp. Vooral voor de talloze kleine instellingen is dit echt een probleem. Nederland staat niet alleen, ook andere lidstaten en het Europees Parlement hebben zorgen.
Lees het gehele verslag hier.
