Opname boek in digitale Koninklijke Bibliotheek is inbreuk op auteursrecht, geen verweesd werk

KB heeft met het opnemen van Het Boek in de DBNL inbreuk gemaakt op het auteursrecht van de eiser: er was sprake van een nieuw publiek waarvoor geen toestemming is gegeven. KB komt geen beroep toe op het citaatrecht: KB heeft niet aangetoond dat het opnemen van het hele Boek als citaat noodzakelijk was. KB komt geen beroep op vrijheid van meningsuiting toe: de publicatie dient slechts een beperkt wetenschappelijk doel. Geen sprake van een verweesd werk: KB heeft niet voldaan aan de verplichting van zorgvuldig onderzoek, artikel 16p Aw. Geen sprake van OCC-werk: De CDSM-Richtlijn is niet van toepassing omdat het Boek van DBNL is verwijderd voordat de Richtlijn in werking is getreden. Schadevergoeding begroot op € 1100: De KB is geen commerciële instelling.

AUTEURSRECHT - EXPLOITATIERECHTEN - VERWEESDE WERKEN

De Koninklijke Bibliotheek is een instelling voor cultureel erfgoed en waarborgt de nationale bibliotheekcollectie van Nederland. De digitale collectie is zichtbaar en kosteloos bruikbaar voor alle Nederlanders. Met Stichting Lira is een overeenkomst gesloten waarbij Lira aan KB een niet-exclusieve licentie verleent om boeken die niet meer commercieel verkrijgbaar zijn, kosteloos online op DBNL beschikbaar te stellen, tegen betaling van een jaarlijkse vergoeding door de KB. Daarmee is de KB gevrijwaard. Eiser is auteur die het KB verzoekt tot verwijdering van zijn boek uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. 

De KB stelt onder meer dat geen sprake is van een inbreuk op het auteursrecht, omdat het Boek moet worden aangemerkt als citaat, verweesd werk en/of out of commerce-werk, het Boek niet ter beschikking is gesteld aan een nieuw publiek en de vrijheid van meningsuiting zwaarder moet wegen dat de bescherming van de auteursrechten van eiser .

Ten tijde van het uitgeven van het Boek (in 1990) had eiser geen rekening hoeven houden met dit internetpubliek. Met het beschikbaar stellen van het Boek op DBNL is er sprake van een mededeling aan een nieuw publiek. KB heeft niet aangetoond dat het opnemen van het gehele Boek als citaat noodzakelijk was ter illustratie van een uitlating of ter verdediging van een opvatting, dan wel om een intellectuele confrontatie teweeg te brengen.

De KB heeft geen groot belang bij haar beroep op vrijheid van meningsuiting om het Boek als geheel citeren. De maatschappelijke discussie die in het verleden is gevoerd over de identiteit van de auteur van het Boek is niet meer actueel, de publicatie dient slechts een beperkt wetenschappelijk doel. Het belang van eiser om het Boek commercieel te kunnen exploiteren prevaleert.

De rechtbank constateert dat niet is voldaan aan de vereisten voor verweesd werk. De KB stelt dat er een verplicht zorgvuldig onderzoek is verricht en dat de rechthebbende van het Boek niet met zekerheid kon worden achterhaald omdat eiser zijn identiteit verborgen hield en er teveel speculaties waren over verschillende auteurs van het Boek.  

Geen sprake van Out-of-commerce werk. De rechtbank constateert dat Richtlijn op 17 april 2019 in werking is getreden, terwijl het Boek al op 22 mei 2018 van DBNL is verwijderd. 

Schade
Het Boek is kosteloos aangeboden en er zijn geen inkomsten gegenereerd. De rechtbank zoekt aansluiting bij de Lira-tarieven, waarbij voor het online zetten van 1 tot 100 werken van één auteur een vergoeding van € 75,- per jaar wordt toegekend. Het Boek stond van oktober 2014 tot en met 22 mei 2018 op DBNL, dit is drie jaar en acht maanden. De rechtbank zal de duur naar boven afronden en (€ 75,- x vier jaar) € 1.100,- aan vergoeding toewijzen.

IEPT20221019, Rb Amsterdam, Koninklijke Bibliotheek
ECLI:NL:RBDHA:2022:13040
ECLI:NL:RBAMS:2022:5986 (ingetrokken)