HR: Dat AstraZeneca 25 jaar octrooibescherming had, dwingt niet tot risicoaansprakelijkheid

Octrooi van geneesmiddelenfabrikant is vernietigd wegens ontbreken van inventiviteit. Zorgverzekeraar spreekt fabrikant onder meer aan uit ongerechtvaardigde verrijking, omdat deze verzekeraar jarenlang meer heeft moeten betalen/vergoeden voor beschermde geneesmiddel dan wanneer eerder generieke varianten tegen lagere prijs op de markt waren gekomen, terwijl fabrikant is verrijkt door winsten door haar achteraf bezien onterechte marktexclusiviteit. Hof wijst vordering af. Klachten van zorgverzekeraar over oordeel over ongerechtvaardigde verrijking en over maatstaf bij beoordeling van verwijtbaarheid van gedrag van octrooihouder. Het feit dat AstraZeneca 25 jaar bescherming heeft gehad voor de werkzame stof quetiapine dwingt ook niet tot de door Menzis bepleite risicoaansprakelijkheid.

OCTROOIRECHT

In 2014 heeft het Haagse hof een farmaceutisch octrooi van AstraZeneca vernietigd wegens gebrek aan inventiviteit (IEPT20140610). Menzis vordert in deze procedure een verklaring voor recht dat AstraZeneca onrechtmatig heeft gehandeld jegens Menzis, althans ongerechtvaardigd is verrijkt ten koste van Menzis. De rechtbank heeft voor recht verklaard dat AstraZeneca ongerechtvaardigd is verrijkt ten koste van Menzis, via haar verzekerden, en gehouden is de van die verzekerden op Menzis bij wijze van subrogatie overgegane schadevordering te voldoen. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank vernietigd en geoordeeld dat geen sprake is van onrechtmatig handelen of ongerechtvaardigde verrijking (IEPT20211228).

Het feit dat het octrooi is vernietigd op de grond dat de geclaimde uitvinding voor de gemiddelde vakman voor de hand lag, impliceert ook niet dat AstraZeneca wist dat die uitvinding niet inventief was. Dat nu vast staat dat de geclaimde uitvinding voor de hand lag, is wat anders dan dat vast staat dat de niet-inventiviteit voor de hand lag. Zoals het hof hierna in het kader van de beoordeling van de verwijtbaarheid zal toelichten, is dat laatste niet het geval.

Het feit dat AstraZeneca 25 jaar bescherming heeft gehad voor de werkzame stof quetiapine dwingt ook niet tot de door Menzis bepleite risicoaansprakelijkheid. Anders dan Menzis betoogt, heeft AstraZeneca met haar beroep op het octrooi die marktexclusiviteit niet verlengd. Het octrooi in kwestie betreft namelijk niet die werkzame stof als zodanig, maar de vertraagde-afgifte-formulering van quetiapine. In de periode waarop de vordering van Menzis betrekking heeft, stond het concurrenten vrij generieke versies van Seroquel IR aan te bieden en niet in geschil is dat concurrenten dat ook daadwerkelijk hebben gedaan.

De Hoge Raad volgt de conclusie AG (B916551) en verwerpt het beroep.

IEPT-versie volgt later
ECLI:NL:HR:2023:1513