Een gebruiker van een particuliere Facebookaccount is een consument in de zin van artikel 15 van de Brussel I-verordening, ook wanneer hij boeken publiceert, lezingen houdt, websites exploiteert, giften inzamelt en de rechten van talrijke consumenten aan zich laat cederen om deze rechten te doen gelden in rechte. Consument kan geen collectieve actie starten bij het forum actoris op grond van artikel 16 lid 1 Brussel I: het forum consumentis is niet van toepassing op de eiser die niet zelf partij is bij de betrokken consumentenovereenkomst.
Uit het perscommuniqué: “Maximilian Schrems, die in Oostenrijk woont, heeft in dat land een rechtszaak aangespannen tegen Facebook Ireland (hierna: „Facebook”). Hij verwijt Facebook verschillende inbreuken op gegevensbeschermingsrechtelijke regelingen in verband met zijn eigen particulier Facebookaccount en dat van zeven andere gebruikers die hun rechten aan hem hebben gecedeerd voor die vordering. Deze andere gebruikers zijn zelf ook consumenten en wonen in Oostenrijk, Duitsland en India. Schrems verzoekt de Oostenrijkse rechter met name om bepaalde contractuele bedingen ongeldig te verklaren en Facebook te veroordelen tot, ten eerste, staking van het gebruik van de gegevens voor eigen doeleinden of doeleinden van derden en, ten tweede, betaling van schadevergoeding.
Facebook stelt dat de Oostenrijkse rechterlijke instanties niet internationaal bevoegd zijn. Volgens Facebook kan Schrems zich niet beroepen op de Unieregel die consumenten toestaat een buitenlandse contractpartij op te roepen voor de gerechten van hun woonplaats („forum consumentis”). Doordat hij Facebook ook beroepsmatig gebruikt (namelijk via een Facebookpagina die dient om informatie te verstrekken over zijn stappen tegen Facebook), kan Schrems immers niet als consument worden beschouwd. In verband met de gecedeerde rechten betoogt Facebook dat het forum consumentis daarop niet van toepassing is, aangezien dit forum niet overdraagbaar is.
In die context verzoekt het Oberste Gerichtshof (hoogste federale rechter in civiele en strafzaken, Oostenrijk) het Hof van Justitie om de voorwaarden te preciseren waaronder het forum consumentis kan worden ingeroepen.
Het Hof antwoordt de gebruiker van een particulier Facebookaccount de hoedanigheid van „consument” niet verliest wanneer hij boeken publiceert, lezingen houdt, websites exploiteert, giften inzamelt en de rechten van talrijke consumenten aan zich laat cederen om deze in rechte te doen gelden. Het forum consumentis kan daarentegen niet worden ingeroepen voor de vordering van een consument die ertoe strekt om bij het gerecht van zijn woonplaats niet alleen zijn eigen rechten geldend te maken maar ook rechten die hem werden gecedeerd door andere consumenten met woonplaats in dezelfde lidstaat, in andere lidstaten of in derde landen.
Wat de kwalificatie als consument betreft, wijst het Hof erop dat het forum consumentis in beginsel enkel van toepassing is indien de overeenkomst tussen partijen is gesloten voor een niet beroepsmatig gebruik van het betrokken goed of de betrokken dienst. Aangezien diensten van een digitaal sociaal netwerk bestemd zijn om langdurig te worden gebruikt, dient rekening te worden gehouden met de latere ontwikkeling van het gebruik dat van die diensten wordt gemaakt.
De verzoeker in rechte die dergelijke diensten gebruikt kan zich dus enkel op de hoedanigheid van consument beroepen indien het in wezen niet-beroepsmatig gebruik ervan, waarvoor hij de overeenkomst aanvankelijk heeft gesloten, naderhand geen in wezen beroepsmatig karakter heeft verkregen. Aangezien het begrip „consument” evenwel tegenover dat van „economisch subject” staat en losstaat van de kennis en de informatie waarover de betrokken persoon daadwerkelijk beschikt, kunnen noch de expertise die deze persoon mogelijkerwijs verwerft op het gebied van de sector waartoe de diensten behoren, noch zijn inspanningen om de rechten en belangen van de gebruikers van deze diensten te vertegenwoordigen, afdoen aan zijn hoedanigheid van „consument”. Een uitlegging volgens welke dergelijke activiteiten uitgesloten zijn van het begrip „consument” zou er immers op neerkomen dat consumenten de rechten waarover zij ten aanzien van professionele wederpartijen beschikken, dus ook de rechten betreffende de bescherming van hun persoonsgegevens, niet doeltreffend kunnen verdedigen.
Wat de gecedeerde rechten betreft, brengt het Hof in herinnering dat het forum consumentis in het leven is geroepen om de consument te beschermen als contractspartij. De consument is dan ook slechts beschermd voor zover hij persoonlijk eiser of verweerder in een rechtsgeding is. Bijgevolg is dit forum niet van toepassing op de eiser die niet zelf partij is bij de betrokken consumentenovereenkomst. Dat geldt ook wanneer aan een consument de rechten van andere consumenten zijn overgedragen.”
IEPT20180125, HvJEU, Schrems v Facebook
Lees het perscommuniqué hier.
